Yapı Kayıt Belgesi: Nasıl Alınır, Ücreti Nasıl Hesaplanır, Kimler Alabilir?

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, imar barışında iş dünyasından gelen itirazlar doğrultusunda değişikliğe gitti.  Oteller, turizm tesisleri, fabrikalar, AVM'ler, hastaneler gibi işyerleri yapı kayıt belgesi bedelinin ruhsatlı alan üzerinden hesaplanması nedeniyle yüksek rakamlar ödemek zorunda kalıyordu. Yapılan değişiklik ile hesaplama sistemi değiştirildi. 

20 Eylül 2018 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan değişikliklerden bazıları şöyle; 

* Kaçak binalar Hazine ve Belediye arsaları üzerine yapıldıysa arsa emlak değeri binanın oturum alanı üzerinden hesaplanacak. Parsel üzerinde birden fazla yapı varsa sadece Yapı Kayıt Belgesi başvurusunda bulunan yapının arsa payı dikkate alınacak. Taşınmaz hisseli ise, her bir hak sahibi hissesi oranında bedel ödeyecek. 

* Kaçak güneş enerji santralleri, yapı kayıt belgesi için başvuru yaptığında ürettikleri her bir megawatt enerji için 100 bin lira ödemek zorundaydı. Yapılan değişiklik ile birlikte bu hüküm kaldırıldı. Rüzgar, hidrolik enerji santrallerini de kapsayacak şekilde enerji üretim tesislerinin tamamı dahil edildi. 

* İskele, liman, tersanelerde ise hesaplar her bir metrekare için 1.500 lira oldu. Kaçak istinat duvarı, dolgu alanı, havuz, spor sahaları ve benzeri bina niteliğinde olmayan yapılar için yapı kayıt belgesi bedeli hesabında her bir metrekare için 150 lira ödenecek. 

* Bina katları hesaplanırken bodrum katlar da hesaba dahil edildi. Ruhsatta görünmeyen ibadethaneler ile valilikler, okul hastaneler gibi merkezi yönetim kapsamında olan kamu idarelerinin ticari olmayan yapıları yapı kayıt belgesi bedeli ödemeyecek. 

Yapı Kayıt Belgesi esasına ilişkin yeni düzenleme Resmi Gazete'de yayımlandı. Yeni düzenlemeye göre Yapı Kayıt Belgesine esas bina birim maliyet bedelinin belirlenmesine dair kriterlerde değişikliğe gidildi ve bina birim bedelinde güneş enerjisi santralleri için eder 2 milyon TL/KW olarak belirlendi. 

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tebliği yayımlandı

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Yapı Kayıt Belgesi sürecinde binanın birim maliyet bedelinin hesaplanmasına ilişkin yeni düzenleme sunan tebliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre bina maliyet bedelinin hesaplanmasına esas güneş enerjisi santralleri için tanımlanmış 100.000/MW bedel, enerji santralleri için yeniden tanımlanarak 2 milyon/MW olarak belirlendi. 

Tebliğdeki diğer esaslar

Tebliğde ayrıca şu hususlarda düzenleme yapıldı:

- Bu kriterlerdeki iskele, liman ya da tersane tesisleri
- İstinat duvarı
- Dolgu alanı,
- Havuz
- Spor Sahaları
- Benzeri bina nitelğinde olmayan yapılar da eklendi ve bu yapıların bina birim maliyet bedelinin hesaplanmasına esas kriterler belirlendi. İskele, tersane, liman tesisleri için kriter metrekare başına 1.500 TL, diğerleri için de 150 TL olarak hesaplandı. 

Yapı kayıt belgesi nasıl alınır? 

Yapı kayıt belgesi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kuruluşlara 31 Ekim 2018 tarihine kadar başvurulması ve gereken şartların yerine getirilmesi durumunda imar mevzuatına aykırı inşa edilmiş olan yapıların kayıt altına alınabilmesi için verilen bir belgedir. Vatandaşların başvuru yapması halinde ödemelerini 31 Aralık 2018 tarihine kadar yapmaları gerekecek. 

Yapı kayıt belgesi başvurusunu kimler yapamaz? 

31 Aralık 2017 tarihinden önce yapılmış olan binalar yapı kayıt belgesi başvurusu yapamayacak. Ayrıca başvuru yapamayacak olanlar arasında Boğaziçi Kanunu kapsamındaki sahil şeridi ve bölgesi, İstanbul'un tarihi yarımadasındaki yapılar, üçüncü kişilere ait taşınmazlar üzerine yapılan yapılar ve Çanakkale-Gelibolu Tarihi Alan üzerindeki yapılar yer alıyor. Bunlara ek olarak sosyal alan olarak belirlenen ve bu amaçla ilgili kurumlara devredilen Hazine taşınmazları üzerine yapılan yapılar da yapı kayıt belgesi başvurusu yapamayacak. 

Başvurular nasıl yapılacak? 

Söz konusu belge için yapı maliklerinden herhangi biri ya da vekilinin e-Devlet üzerinden Yapı Kayıt Sistemindeki Yapı Kayıt Belgesi formunu doldurması aracılığıyla müracaatta bulunulabilecek. Kurum ve kuruluşlara da başvurma yoluyla girişimler başlatılabilecek. Müracaatın e-Devlet üzerinden yapılması durumunda Yapı Kayıt Belgesi formunun eksiksiz doldurulması ve Yapı Kayıt Bedelinin yatırılmasının ardından Yapı Kayıt Sistemi tarafından oluşturulan Yapı Kayıt Belgesi talepte bulunan yapı sahibi tarafından e-Devlet üzerinden alınabilecek.  Müracaat kurum ve kuruluşlara yapılmışsa, form ve bedel yatırılması aşamasının ardından formun onaylanmak üzere Müdürlüğe gönderilmesi ve Müdürlükçe onaylanmasından sonra da bir örneğinin talepte bulunan yapı sahibine verilmesi aşamaları uygulanacak. 

Yapı kayıt belgesi ücretleri 

Yapı Kayıt Belgesi bedeli, yapının yer aldığı arsaya ilişkin 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununa göre belirlenen emlak vergi değeri ile yapının yaklaşık maliyet toplamı üzerinden hesaplanacak. Bu  maliyet bedelinin toplamı üzerinden konutlarda yüzde üç, ticari kullanımlarda da yüzde 5 oranında olacak. Yapının yaklaşık maliyeti belirlenirken birim maliyet bedeli bina tiplerine göre şu şekilde baz alınacak:

- Tarımsal amaçlı basit binalar için 200 TL/ m2
- 1-2 katlı binalar ve basit sanayi yapıları için 600 TL/m2
- 3-7 katlı binalar ve entegre sanayi yapıları için 1000 TL/m2
- 8 ve daha yüksek katlı binalar için 1600 TL/m2
-  Lüks binalar, villa, alışveriş kompleksi, hastane, otel ve benzeri yapılar 2000 TL/m2
- Güneş Enerjisi Santralleri (GES) 100.000 TL/MW

İmar Barışı düzenlemesinin temel ilkeleri için 'İmar Barışı 2018 İmar Affı Kanunu' haberimizi inceleyebilirsiniz. 

Yapı Kayıt Belgesi bedeli nasıl hesaplanır?

Yapı Kayıt Belgesi'nin bedelinin hesaplanmasına ilişkin maddede ise: "Yapı Kayıt Belgesi bedeli; yapının bulunduğu arsanın emlak vergi değeri ile binanın toplam yapı alanı dikkate alınarak hesaplanacak yapı yaklaşık maliyet bedelinin toplamı üzerinden, yapının konut veya ticaret olarak tek kullanımlı veya karma kullanımlı olup olmadığı da gözetilerek ve karma kullanımlı yapılarda konut ve ticari olarak kullanılan alanların arsa oranları ayrı ayrı dikkate alınarak konutlarda yüzde üç, ticari kullanımlarda yüzde beş katsayısı ile çarpılması suretiyle belirlenir. " ibaresine yer verildi. 

Yapı kayıt belgesinin geçerlilik süresi nedir? 

Yapı Kayıt Belgesi yapının yeniden yapımı veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar geçerli olacak. Yapı Kayıt Belgesi düzenlenen yapılar yenilenirse, yürürlükteki imar mevzuatı hükümleri uygulanacak.