Eminönü'nün Pisa Kulesi: Her an çökebilir

İstanbul Eminönü'nün ticari yaşamında önemli bir yere sahip olan tarihi Liman Han'da eğilmeler başladı. Kademeli olarak boşaltılma işleminin 2007 yılında başladığı 111 yıllık tarihi tescilli yapının denize doğru eğiliminin arttığına dikkat çeken uzanlar bir an önce önlem alınması gerektiğine vurgu yapıyor. 

1999 depreminde hasar görmüştü

1907 yılında sarayın baş mimarı Vedat Tek tarafından inşa edilen ve 1999 depreminden zarar görmesine karşın 2007 yılına kadar kullanılmaya devam edilen Liman Han, Yalıköş Caddesi üzerinde yer alıyor. Bir dönem satış tartışmalarıyla gündeme oturan yapıdaki eğilmelere dikkat çeken uzmanlar, binadaki bozulmanın 2007 yılında dahi tespit edilir düzeyde olduğuna vurgu yaptı.

2 ya da 3 derecelik eğim var

Mevcut eğimin niteliğinin 2 ya da 3 derece olduğunu söyleyen Yüksek Mimar Hasan Kıvarcık: "Bina gözle görülür seviyede değil, oturulamayacak seviyede eğim halinde. Bence 2 ya da 3 derecelik eğim var. Zaten binalarda 1 derece bile önemlidir." şeklinde konuştu. 

Han çevresinde güvenlik önlemi şart

Kıvırcık, diğer taraftan han çevresinde alınan güvenlik önlemlerinin de yeterli olmadığını belirterek, daha önce bu büyüklükte bir yapının düzeltildiğine tanıklık etmediğini belirtti. Benzer bir eğimin 140 metre mesafedeki Hidayet Camii'nde de bulunduğunu belirten Kıvırcık: "Bu cami kare planlı ve 2 katlı. Eğilerek yıkılma durumuna gelmesi çok zor. Ama Liman Han çok katlı ve farklı bir kütleye sahip" şeklinde konuştu.

Tarihi binaların rantla imtihanı

Tarihi Yarımada silüet tartışmasıyla meşgul olurken, İstanbul Büyükşehir Belediyesi sessiz sedasız, İstanbul'un tarihi han ve binalarının turizm işletmesi olarak değerlendirilebilmesini öngören imar planı değişikliğini onayladı. Planın esas sahibi aslında Fatih Belediyesi. Konuyla ilgili bir açıklama yapan Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir, imar değişikliği ile amaçlarının "çürümeye ve yok olmaya yüz tutmuş" tarihi eserleri korumak olduğunu belirtiyor. Bir diğer deyişle, Başkan Demir, bu tarihi kentin tarihi değerlerinin resmi kurumlarca korunamadığını da itiraf etmiş oluyor.

Tarihi binaları korumak için: Turizm faaliyeti
Elbette Başkan Mustafa Demir'in "tarihi değerlerin korunması" yolunda özel otel ve pansiyonculuk işletmeciliğini önerdiği tarihi binaların kimilerinin geçmişi çok eskiye dayanıyor. Bu durumda da "devlet eliyle" korunması bu zamana dek mümkün olmadığı anlaşılan kimi  binaların turizm aktiviteleriyle korunması planlanıyor. Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir, boşaltılmış, kaderine terk edilmiş ve yok olmaya yüz tutmuş tarihi eserleri kurtarabilmek için bu kararı aldıklarını vurgulayarak:

"Bu binalarda istenilirse butik oteller açılabilir..." ifadelerini kullanıyor ve ekliyor: "Bir tarihi eser ticare değer vermezseniz onu yaşatamazsınız..."

Fatih Belediyesi'nin planı ve bu planı onaylayan İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin esas hedeflerinden birisi ise Eminönü lokasyonunun gece hayatının aktif biçimde yaşandığı bir yer haline getirilmesi. Tarih Yarımada'nın gece de yaşanır hale gelmesinin önemine dikkat çeken Demir, İstanbul'un değişik yerlerinden de geçiş imkanının olduğu ve turistlerin rahatlıkla dolaşabildiği bir yer oluşturma hedefini taşıyor. 

Plan değişikliği hangi bölgeleri kapsıyor?
Fatih Belediyesi tarafından hazırlanan projenin uygulama alanı Tarihi Yarımada olarak bilinen Eminönü ilçesi sınırlarından başlayacak. Plan değişikliği kapsamında, Süleymaniye, Samatya ve Balat gibi kimi semtlerde ev pansiyonculuğu uygulamasına izin verilmeyecek; ancak bu tarihi semtlerde de ticaret, hediyelik eşya satışı ve cafe-restaurant gibi aktivitelere izin verilecek. Bunun dışında kalan yerlerde, özellikle Eminönü'nün tarihi han ve binalarında ise turizm aktivitesi olarak, otel, pansiyon ve ev pansiyonculuğuna izin verilecek. 

Konuyla ilgili değerlendirmesinde projenin Eminönü Yeni Cami ve çevresi ile eski Postane civarı, aynı zamanda Sirkeci ve Çevresi gibi alanları kapsadığını söyleyen Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir, bu bölgelerdeki tarihi noktaların otel ve butik otel haline getirilebileceğini söyledi. 

İtirazlar ve olasılıklar
İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından onaylanan plan, diğer taraftan sorunsuz bir özellik taşımıyor. İBB tarafından görüşülen raporda şu aykırılıklara dikkat çekilmiş, ancak onay sürecinde dikkate alınmamıştı:

• Ev pansiyonculuğu kontrol edilebilir turizm niteliğinde değildir. Bu aktivite zamanla konut dokusunun kaybolmasına nedne olmaktadır
• Uygulama Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğine aykırıdır.
• Uygulama, Türkiye'nin altına imza attığı UNESCO mevzuatı açısından da olumsuzlar taşımaktadır. 
• Kentin sosyal yapısı ve kimliğini bozucu, tarihi ve mimari kimliği yıpratıcı, ticari alan bütünlüğünü bozucu bir nitelik arzetmektedir.