Taksim projesine mahkemeden iptal

3 Temmuz 2013 / Bülent Yoldaş / Posta Gazetesi
İstanbul 1. İdare Mahkemesi TMMOB Peyzaj Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi ve TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi tarafından açılan “17.01.2012 tarihinde onaylanan "Beyoğlu İlçesi, Taksim Meydanı yayalaştırma projesine ilişkin" 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Plan ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Plan değişikliklerinin iptali” istemiyle açılan dava da kararını açıkladı. 1. İdare Mahkemesi 6 Haziran 2013 tarihinde 3 hakimin oy birliği ile almış olduğu kararı ve gerekçesini bugün (3 Temmuz 2013) tarihinde açıkladı.

2012/778 Esas No’lu ve 2013/1084 Karar No’lu açıklamada, “Dava konusu ‘Beyoğlu İlçesi, Taksim Meydanı yayalaştırma projesine ilişkin’ 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Plan ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Plan değişikliklerinin iptaline, kararın tebliğin i izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde Danıştay temyiz yolu açık olmak üzere 06/06/2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi” denildi.

1. İdare Mahkemesi’nin gerekçeleri
"Beyoğlu İlçesi, Taksim Meydanı yayalaştırma projesine ilişkin" 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Plan ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Plan değişikliklerinin iptali” karar veren 1. İdare Mahkemesi’nin gerekçeleri arasında;

- Dava konusu Koruma Amaçlı imar planı değişikliklerinin çevre, kültürel ve doğal miras, sosyal kültürel ve ekonomik yapı, teknik altyapı, sosyal donatı, yapı ve sokak dokusu, mülkiyet yapısı, ulaşım, dolaşım sistemi, örgütlenme biçiminin şehircilik ilkeleri planlama ve koruma ilkelerine uygun olmadığı, dava konusu Koruma Amaçlı imar plan değişiklikleri; plan notlarında Taksim Gezi Parkı ile ilgili plan notları ve önceki kurul kararlarına atıflar bulunması nedeniyle bu kapsamda konuya bakıldığında, planlama alanındaki yeşil alanların ne şekilde etkileneceği plan notları ile planlama alanı açısından planlarda belirsizlik içerdiği,

- Dava konusu Koruma Amaçlı İmar plan değişikliklerinin bölgedeki Trafik düzeni ve güvenliği açısından Taksim gibi önemli kavşak ve kesişme ve odak noktalarının bulunduğu bu bölgede bu mevzi plan tadilatları yerine makro düzeyde "Ulaşım Mastır Planı" kapsamında ele alınması gerektiği, plan onama sınırı içerisindeki bir alanın planlanmasının sonradan düzenlemek üzere ayrılmasının, plan bütünlüğüne plan kapsamında önemli bir odak noktası olması nedeniyle önemli etkisinin olacağı, bu yöntemin şehircilik ilkelerine ve planlama esasları çerçevesinde yer almadığından dava konusu, Koruma Amaçlı Tadilat İmar Planlarında şehircilik ilkeleri planlama ve koruma ilkelerine uygun olmadığı......"görüşüne yer verilmiştir.
Taraflara tebliğ edilen bilirkişi raporuna davalı idarelerce itiraz edilmişse de söz konusu itirazlar, raporu kusurlandıracak nitelikte görülmediğinden bilirkişi raporu Mahkememizce hükme esas alınabilecek nitelikte bulunmuştur.

Bakılan davada, dosyadaki bilgi ve belgeler, mahallinde yapılan keşif sırasında tespit edilen hususlar bilirkişi raporu birlikte değerlendirildiğinde;

- Taksim Meydanı ve Çevresine ilişkin Yayalaştırma Projesinin, Taksim Meydanının yoğun taşıt kullanımından arındırılarak meydan vasfının özellikle yaya kullanımının güçlendirilmesinde ve araç yollarının yer altına alınmasında kamu yararı bulunduğunun kurul kararında açıkça belirtildiği ancak koruma amaçlı plan yapımında ve değişikliğinde 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun ve 648 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre sit alanlarında Koruma Amaçlı İmar planı yapmak yaptırmak onaylamak, değiştirmek konusunda asli görevler Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu ile Tabiat Varlıkları Koruma Kuruluna verilmesine karşın Gezi Parkında yapıldığı dönemde dikilen ağaçlar ve diğer peyzaj özellikleri itibariyle Tabiat Varlıkları Koruma Komisyonuna herhangi bir başvuru yapılıp görüş ve/veya onay alınmadığı, 21.12.2010 onaylı 1/1000 ölçekli Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı Planın Beyoğlu Belediye Başkanlığı'nca hazırlanmasına karşın plan değişikliği sırasında Beyoğlu Belediye Başkanığından görüş yada onay alınmadığı, bu bölgedeki yaya ve taşıt trafiğinin İstanbul Metropoliten Kent Bütünlüğü içerisinde önemli trafik akslarının bilirkişi raporunda özellikle kurul kararlarında belirtildiği gibi; mevzii planlama yaklaşımlarla değil, makro ölçekte "Ulaşım Mastır Planı" ile çözümlenmesinin gerektiği, yukarıda sözü geçen yasa ve yönetmelik hükümleri gereği, plan hazırlama süresi içerisinde plan yapılacak alanla ilgili meslek odaları sivil toplum kuruluşları, Üniversiteler, koruma alanı içinde yaşayan hane halkları ile bu alanda faaliyet gösteren işyeri sahipleriyle etkilenen hemşerilerin katılımıyla görüşlerinin alındıktan sonra vizyon hedef ve startejilerin oluşturulması üzerine taslak planın koruma kuruluna sunulmasının gerektiği, ayırca uzun yılardır park kullanımına ayrılmış ve 21.05.2009 onanlı 1/5000 ve 21.12.2010 onanlı 1/1000 ölçekli Beyoğlu Sit Alanı Koruma Amaçlı Planlarında "Gezi Parkı" olarak ayrı kullanıma bırakılmış olan alanın kısa bir süre sonra bu fonksiyonunun değiştirilmesine ancak zorunluluk hallerde ve yakın bölgede eşdeğer bir alan ayrılması suretiyle yapılabileceği yasal mevzuat gereği olduğu halde bu değişikliğin zorunluluk sebeplerinin hukuken ortaya konulmadığı gibi çevrede eşdeğer bir alanında ayrılmadığının anlaşıldığı, yine plan onama sınırı içinde bir alanın "planlamasının" sonradan düzenlenmek üzere ayrılmasının plan kapsamında önemli bir eksiklik olması nedeniyle plan bütünlüğüne olumsuz etkilerinin olabileceği, ayrıca plan notlarında "Taksim Kışlası"yla ilgili hüküm olduğu halde dava kousu planlarda bununla ilgili bir belirlemenin yapılmadığından dava konusu Koruma Amaçlı İmar Planı değişikliklerinin şehircilik ilkeleriyle planlama tekniklerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.

- Diğer yandan, dava konusu Koruma Amaçlı İmar Planı tadilatlarına karşı dava açıldıktan sonra İstanbul Büyükşehir Belediyesince hazırlanan 31.07.2012 tarihli Taksim Meydanı Düzenleme İnşaat Uygulama Projesinin kurula iletilmesi üzerine 2 Numaralı K.V.K.B kurulunun 10.10.2012 gün ve 758 sayılı kararıyla, Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesi ile ulaşım akışını düzenlemeyi hedefleyen İsmet İnönü (Gümüşsuyu) Caddesi, Sıraselviler Caddesi- Mete Caddesindeki dalış tünellerinin iptal edilerek trafik akışının zemin düzleminde sağlayan öneri doğrultusunda dava konusu planların revize edilmesine, aynı projede önerilen Tarlabaşı Caddesi ile Cumhuriyet Caddesindeki yoğun tarfik akışını zemin altına alan ulaşım projesinin bu kısmının 2863 sayılı Yasa açısından sakıncasının olmadığının belirtilmesi karşısında dava konusu planların İsmet İnönü Caddesi-Mete Caddesi-Sıraselviler Caddesindeki dalış tünellerine ilişkin kısmının bu yönüylede koruma ilke ve kararlarına uygun olmadığı anlaşılmaktadır.

- Bu durumda 17.01.2012 tarihinde onaylanan "Beyoğlu İlçesi, Taksim Meydanı yayalaştırma projesine ilişkin" 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Plan ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Plan değişikliklerinde şehircilik prensiplerine, koruma kurul kararı ilkeleriyle planlama esaslarına uygunluk bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.

- Açıklanan nedenlerle , d ava konusu "Beyoğlu İlçesi, Taksim Meydanı yayalaştırma projesine ilişkin" 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Plan ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Plan değişikliklerinin iptaline, aşağıda dökümü yapılan 3.614 , 75 TL yargılama gideri ile 660 ,00 TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacı tarafa verilmesine, kullanılmayan 3 4 , 80 TL yürütmenin durdurulması harcının isteği halinde, artan posta avansının kararın kesinleşmesinden sonra davacı tarafa iadesine, kararın tebliğin i izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde Danıştay temyiz yolu açık olmak üzere 06/06/2013 tarihinde oybirliği yle karar verildi.