Danışmanlardan yönetmelik tepkisi: Büyük kayıp

Taşınmaz Ticareti Hakkında Yönetmeliğin, bugünkü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmesiyle birlikte tartışmalar alevlendi. Hükümetin uzun süredir üzerinde çalıştığı ve sektörde faaliyet gösteren girişimlerden de görüş aldığı düzenleme, bu gecikmeye ve görüş alış verişine karşın beklenenleri karşılayamadı. Hükümetin 'her önüne gelen emlakçılık yapmasın' diye hazırlandığını açıkladığı yönetmelik, özellikle hizmet bedellerinin yüzde 4'ün altındaki seyri ile girişimcilerine tepkisine yol açtı. 

Reel Sektörden yönetmelik eleştirisi

Coldwell Banker Türkiye Ülke Başkanı Gökhan Taş, hizmet bedellerinde yaşanan kesintinin kurumsal firmaların güçlü satış performansına ket vuracağını belirterek, hali hazırda banka kredili konut satışlarının düştüğü ortamda ikinci el konut satışının düzenlemeden olumsuz biçimde etkileneceğine dikkat çekti. Gökhan Taş: "Bu yönetmelik ikinci el konut satışlarını olumsuz etkileyecek. İkinci el konutlarını satanlar da ilk el konut alıyor. Özellikle sektörde zor durumda olduğu ifade edilen birinci el konut satışları bu yönetmelikle darbe alacak. Nitekim 400 bin yeni konut, 1,4 milyon ruhsatı alınmış konutun satışı da bu anlamda zorda" ifadelerini kullandı. 

Emlak ofislerinin dev gelir kaybı

Taşınmaz Ticareti Hakkında Yönetmelik ile Emlak ofislerinin yaşayacağı gelir kaybına ilişkin değerlendirmelerde bulunan Gökhan Taş, şu an 500 bin TL'lik bir evin satışında emlakçıya KDV hariç 12.712 TL ödenmekte olduğunu vurgulayarak, bu bedelin de yüzde 22'lik kısmının kurumlar vergisi olarak devlete ödendiğini belirtti. Gökhan Taş, Kalan paranın yarısının ofise yarısının ise emlak danışmanına ödendiğini, bu durumda da böylesi bir satıştan danışmanın 5.210 TL kazandığını belirterek: "Yılda ortalama 3 satış yapıyordu. Yani yıllık kazancı ortalama 15,629 lira idi." ifaedelerini kullandı.  Yeni yönetmelikle birlikte örneklem üzerinden kazancın yüzde 33 oranında düştüğünü ve ofisin işletme maliyetleri, danışmanın pazarlama ve tanıtım maliyetlerinin de direkt kesilmiş olduğunu vurgulayan Taş:

"Bu rakamlarla sektöre nitelikli insan kazandırmayı bırakın, nitelikli insanların sektörden çıkması sonucu doğacak. Hiç kimse maliyetini bile çıkaramayacağı kazanç elde edemez, emlak ofisleri, master franschiseları kapatır ve nitelikli danışmanlar da bu işi bırakır ve durum neredeyse sektörün yok olmasına kadar gider." dedi. 

Kiralamalarda gecikme riski

Buna benzer bir tablonun kiralamalarda da meydana geleceğini ve yıllık 30 bin TL'ye kiralanan bir gayrimenkulde emlak danışmanına yıllık kiralama bedelinin yüzde 12'si kadar ödeme yapıldığını belirten Taş: "Bu da 3 bin 600 lira idi. Bu rakam aylık kiranın da yüzde 1.44’üne denk geliyordu. Yönetmelik ile birlikte emlak danışmanına bir aylık kira bedeli ödenmesi şart koşuluyor. Bu da yıllık 30 bin TL’lik bir kiralama için 2 bin 500 TL anlamına geliyor. Yüzde 40 daha düşük." ifadelerini kullandı. Gökhan Taş, alıcı ve satıcının ayrı emlak ofisi ofisine ait olması durumunda bu paranın 625 TL'ye kadar gerilediğini söyleyen Taş:

"1.250TL’ye düşer. 625 lira ofise, çeyrek kira 625 lira emlak danışmanına kalmış oluyor. Bu durumda gayrimenkul danışmanı burayı kiralamaktan veya başka bir emlak firmasına portföyü paylaşmaktan vazgeçecektir. Bu da kiralama sürelerinde gecikmelere sebep olacak" dedi. 

Taslağa itirazlar gelmişti

Hükümet tarafından gayrimenkul danışmanlık ve emlakçılık sektörünün görüşlerine açılan ve geri dönüşlerin analiz edildiği "Gayrimenkul Ticareti Hakkındaki Yönetmelik Taslağı", yaygın olarak "olumlu" görüşler almıştı. Markalı gayrimenkul danışmanlık sektörünün Türkiye'deki önemli firmalarından ERA Gayrimenkul Türkiye'nin Genel Müdürü Özhan Atalay, taslağın genel olarak yararlı düzenlemeler içermekle birlikte kimi noktalarda hatalar ve eksiklikler içerdiğini belirterek: "Taslağın bu haliyle yasalaşması halinde sektör bir çok problemle karşı karşıya kalacaktır..." dedi. 

Taslakta önemli hatalar var: Firmalar tutunamaz

Düzenlemenin iyi niyetli olsa dahi kimi hatalar ve eksikler içerdiğini, bu haliyle hayata geçmesi halinde mevcut firmaların gelirlerini yarı yarıya yitireceğini söyleyen Atalay, gelir seviyesindeki bu kaybın sektöre, var olan kalifiye eğitimli danışmanların iş alanında çıkışı" hem de nitelikli iş gücü talebinin yok olması gibi bedelleri olacağını vurguladı.

Hizmet bedeli paydaşlarca bölüşülüyor

Atalay, sektörde gelenekselleşmiş hizmet bedeli standardının bulunduğunu ve danışmanlık hizmetinin mülkiyetin büyüklüğü, işin yapısı ve zorluğuna paralel olarak çok sayıda paydaş tarafından bölüşüldüğünü vurgulayarak: "Hizmet bedeli içinden öncelikle merkez firma, kendi hizmet bedelini ve pazarlama katkı payını alıyor, ardından gayrimenkulü sisteme getirmiş danışman, bedelin en az yarısını alıyor ki bunu satışı yapan danışman ile referral adı verilen bir sistem içerisinde paylaşıyor. Kalan kısım ofise kalıyor. Bahsi geçen düzenleme bu haliyle yasalaşırsa, Gelir ve kurumlar vergisi çıktığında ofislerin yaşayabilmesi için gerekli rakam maalesef kalmıyor..." dedi.

Üretilen hizmetin henüz fark edilmediği bir sistem

Gayrimenkul danışmanlığı alanının üretilen hizmetin fark edilmediği bir sistem niteliği taşıdığını ve çoğu kimsenin gözünde ev gösterip ücret alan, herkesin kolaylıkla yapabileceğini düşündüğü bir faaliyet alanı olarak görüldüğünü de belirten Atalay: "Oysa danışman o networke ulaşabilmek için bölgede aylarını harcıyor. Tek bir gayrimenkulü yüzlerce kez tanıtıyor ve defalarca tapudan ya da noterden satış geri dönüyor. Hatta bazı işlemlerde satış sonrası, taraflardan komisyon bedelini tahsil edemiyor..." şeklinde konuştu. 

Firmaların yüzde 10'u ayakta kalabiliyor

Atalay halen söz konusu düzensiz ortamlar firmaların ayakta kalmakta önemli zorluklar çektiğini ve Türkiye gelelinde ayakta kalabilen ofis ortalamasının yüzde 10'lar düzeyinde olduğu bilgisini de vererek: "Serbest piyasa ekonomisinin bir gereği olan ve rekabeti artırarak müşteri menfaatine çalışmayı sağlayan sistem yerine sınırlandırılmış bir bütçe ile çalışmanın getirilmesi  işin ruhuna aykırı olacaktır.  Sistemin bu haliyle uygulanması halinde sektör birçok problemle karşı karşıya kalacaktır..." dedi.