Boğazdaki yalılar ve hikayeleri

Yalılar... İstanbul Boğazı'nın vazgeçilmezleri olan ve Boğaz'ın her iki yakasına inci gibi dizilen yalılar.. Bu görkemli yapıların kimlere ait olduğu eminiz ki birçok insanın merak konusu. Biz de bu merakı giderelim dedik ve 'Boğaz'daki yalılar kimin' sorusunun yanıtını aradık. İşte boğazdaki yalılar ve hikayeleri... 

Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı 

Geçtiğimiz günlerde yaşanan gemi kazası ile yerle bir olan yalının ilk sahibinin kim olduğu bilinmiyor. Hekimbaşı Sahil Efendi, Sultan II. Mahmut zamanında açılan Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'nin ilk mezunlarından. Salih efendi ise otlardan ve çiçeklerden yapmış olduğu ilaçlar ile tanınırmış. Üç sultanın doktorluğunu yaptığı Salih Efendi'nin bahçesine diktiği ve kenti aşıladığı gül ise Hekimbaşı Gülü olarak biliniyor. Hekimbaşı yalıyı satın aldıktan sonra genişleterek kuzey kısmı selamlık, güney kısmı ise haremlik konumuna getirmiş. 1905 yılında ölen Salih Efendi'nin Payidar'dan olan mirasçıları yalıda yaşamaya devam ediyor. Yalının mirasçıları 20. yy'ın başlarında kuzeydeki selamlık kısmını yıktırarak bahçe haline getirmiş. Ön cephesi çürümüş olduğundan dolayı 1978 yılında Taç Vakfı'nın teknik sorumluluğunda yenilenmiş. 1980'li yıllarda ise denize doğru kayma yaşanan yalının önüne dokuz adet ayağın üzerine oturtulmuş bir rıhtım yapılmış. Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı şimdilerde ise yaşanan gemi kazası ile gündemde. 

Kıbrıslı Yalısı

20 adet odanın bulunduğu Kıbrıslı Yalısı 64 metrekarelik bir sahil cephesine sahip. Yalının ilk sahibi İzzet Mehmet Paşa. 1840 yılında yalıyı Kıbrıslı Mehmet Emin Paşa satın almış ve o zamandan beri aynı ailede kalmıştır. Yalı şu anda Halis Komili'nin eşi Alev Komili'ye ait. Kıbrıslı Yalısı'nın değeri ise yaklaşık 120 milyon dolar. 

Ahmet Afif Paşa Yalısı

Ahmet Afif Paşa Yalısı'nın ilk sahibi Koca Reşit Paşa'nın kızı Ferendiz Hanım'dır. Yalı adını ikinci sahibi olan Ahmet Afif Paşa'dan almıştır. Yalının arsası 2 bin 242 metrekaredir. Birinci katta yedi oda, ikinci katta banyolu yedi oda, servis katı olarak planlanan son katta da yedi oda olmak üzere toplam 21 odası olan yalıda, toplam 4 katı bulunan yalıda setli bahçeden sonra,  kayıkhanenin yer aldığı rıhtım platformuna inilir.

Mısır Konsolosluğu (Emine Valide Paşa Yalısı) 

İtalyan Mimar Raimondo D'Aranco tarafından 1902 yılında inşa edilen Yalı Hip Abbas Hilmi Paşa'nın annesi için yazlık bir ev olarak yapılmıştır. Günümüzde ise Mısır Konsolosluğu büroları ve personelin evi olarak kullanılıyor. Sultan II. Abdülhamid tarafından son Mısır Hıdivi Abbas Hilmi Paşa'nın annesi Hıdiva Emine Valide Paşa'ya hediye edilen yalı, 76 metrelik bir rıhtıma sahip. Emine Valide Paşa, Mimar Raimondo D'Aronco'ya yalıyı yeniden yaptırmış ve Türkiye Cumhuriyeti kurulunda, Emine Valide Paşa, Bebek'teki yalısını devlete bağışlamak istemiş. Ancak resmi yazışmalarda, o dönemlerde 'ağa', 'paşa'  gibi ünvanlar yasaklanmış olduğu için, Emine Valide Paşa'ya 'Bebekli Emine Hanım' diye hitap edilinde, Valide sinirlenerek yalısını Mısır hükümetine bağışlamış. 

Çırağan Sarayı 

Sultan II. Mahmut ile başlayan, Sultan Abdülmecid tarafından tekrar inşa ettirilen, 1910’da çıkan yangınla bir süre kullanılmayan saray, yıllar boyunca Osmanlı sultan ve sadrazamlarına ev sahipliği yaptı.

Esma Sultan Yalısı 

Esma Sultan Yalısı adını I. Abdülhamit'in kızı Esma Sultan'dan alıyor. Esma Sultn 10 yaşındayken kendisine tahsis edilen Yalı 1915'e kadar Osmanlı hanedanı mülkiyetinde kaldı. 1920'lerde ise yaşanan yangından sonra 1975'e kadar depo olarak kullanıldı. Şimdilerde Esma Sultan Yalısı, Marmara Otel zinciri tarafından çeşitli toplantılar ve konferanslara hizmet vermek amacıyla çalıştırılmakta olup, tarihi atmosfer içinde müşterilerine hizmet vermekte.

Mısırlı Yusuf Ziya Paşa Yalısı 

Dönemin ünlü tüccarlarından Yusuf Ziya Paşa, Mısır Hıdivi Abbas Hilmi Paşa ile aralarındaki rekabet yüzünden yalısının Hıdic Kasrı'ndan büyük olmasını istemiş ve yalıyı yedi katlı, kulesi ile birlikte on katlı olarak inşa ettirmiş. 1914 yılında I. Dünya Savaşı'nın başlaması ile çalışmalar yarım kalmış. Yusuf Ziya Paşa maddi sıkıntıya düşünce ailesi ile birlikte Mısır'a göç ettiği için ıssız kalan yalıya 'Perili Köşk' denmeye başlamış. Yusuf Ziya Paşa Mısır'da hayatını kaybedince, vasiyeti gereği yalıdaki kulelerin taşları sökülerek Mısır'a götürülmüş ve bunlardan Yusuf Ziya Paşa'ya mezar yapılmış. 1933 yılında köşkü Basri Erdoğan satın alarak restorasyona başlamış. Sonrasında ise Anıtlar Kurulu'nun kararı ile ilk hali göz önüne alınarak yeniden yapıldı. Sahil yolu geçtiği için denizle bağlantısı olmayan yalıyı, Borusan Holding 2002 yılında 25 yıllığına kiraladı. 

Göz at:  İstanbul'un Perili Köşkü; Yusuf Ziya Paşa Köşkü 

Ahmed Mithad Efendi Yalısı 

Yazar Ahmed Mithad 1844 yılında İstanbul'da doğmuş. Mısır Çarşısı'nda çıraklık yapmış. Bir yazısı nedeniyle Rodos'a sürülmüş. II. Abdülhamid tahta çıkınca onun lehine yazılar yazmış. 1887 yılında Beykoz Yalıköy'de satın aldığı yalıyı yıktırıp yerine, servis katı üzerine üç katlı ahşap bir yalı inşa ettirmiş ve hayatının son 22 yılını burada geçirmiş. Ahmed Mithad'ın ölümünden sonra birçok kez el değiştiren yalı, 1991 yılında yıkılıp yeniden inşa edilmiş. 

Huber Yalısı 

Boğaz'ın en geniş yeşil alanlarından biri olan yalının bahçesi heykeller ile donatılmış. August Huber ile kardeşi, Mauser ve Krupp Silah Fabrikaları'nın Osmanlı Devleti'ndeki temsilcileri. Osmanlı saltanatı sona erince Huber kardeşler de yalılarını terk ederek Almanya'ya dönmüş. Maliye Nazırı Necmeddin Molla, Tarabya'daki yalıyı satın alarak Mısır Hıdivi İsmail Paşa'nın torunu Prenses Kadriye'ye satmış. II. Dünya Savaşı çıkınca Prenses Kadriye yalıyı Notre Dame de Sion Okulu'na devretmiş. 1973 yılında Tahir Çelebi ve ortakları yalıyı satın alıp yerine otel yapmak istedilerse de Anıtlar Kurulu izin vermediği için hiçbir değişiklik yapamamışlar. Yalı, 1985 yılında Cumhurbaşkanlığı Yazlık Köşkü haline getirilmiş. 

Recaizade Mahmud Ekrem Yalısı 

Tevfik Fikret ile birlikte Servet-i Fünun dergisini çıkarak Recaizade Mahmud Ekrem, Yeniköy'ün girişi Vaniköy'de ailesine ait arazide yalı yaptırıyor. 

Tarihi Sarıca Köşkü Nerede? detaylar için 'Moda'nın Tarihi Sarıca Köşkü' konulu yazımızı inceleyebilirsiniz. 
 

Said Halim Paşa Yalısı 

Geçmişi 1920'lere uzanan yalı, Ayan Meclisi üyesi Nikolas Aristarhis'in mülkiyetine geçmiş. 1863 yılında Aristarhis Ailesi, eski binanın yerine yeni bir yalı yaptırmış. Yalıyı alan Abdülhalim Paşa, istediği büyüklükte olmamasından dolayı, Petraki Adamanti'yi daha büyüğünü yapması için görevlendirmiş. Paşanın oğlu Said Halim, sekiz kardeşinin hisselerini satın alarak yalının tek sahibi olmuş. Önündeki heykelden dolayı “Aslanlı Yalı” olarak da bilinen neoklasik mimariye sahip yalı, 1995 yılında şaibeli bir yangının kurbanı olmuş.

Boğazdaki yalılar ve sahipleri 

Ali Ağaoğlu: Ağaoğlu Şirketler Grubu’nun medyatik patronu Ali Ağaoğlu’nun yalısı Vaniköy’de yer alıyor.

Ali Kibar: İşadamı Ali Kibar, Boğaz’da bir değil tam iki yalının birden sahibi. Kibar, Kuzguncuk’taki Madam Ağavni Muratyan Yalısı ile Rumelihisarı’ndaki Ferhan Baras Yalısı’na sahip.

Suzan Sabancı Dinçer: Boğaz’da iki yalıya birden sahip olan isimlerden biri de, Suzan Sabancı Dinçer. Sabancı, Yeniköy’deki Tahsin Bey ve A.Afif Paşa yalılarının sahibi.

Şarık Tara: Ünlü işadamı Yeniköy’deki Yol Yalısı’nın sahibi.

Cem Boyner: Başarılı işadamı Kanlıca’da bir yalıya sahip.

Halis Komili: İşadamının sahibi olduğu yalı ise Kıbrıslı Yalısı.

Erdoğan Demirören: Demirören, Marki Ahmet Necip Bey Yalısı’nın sahibi.

Mustafa Taviloğlu: Taviloğlu’nun yalısının özelliği ise kendi adını taşıması. Yalı, Anadoluhisarı’nda yer alıyor.

Ender Mermerci: Vaniköy’deki Anadolu Kazaskeri Necmettin Efendi Yalısı’nın sahibi.

Rahmi Koç: Ünlü işadamı Kandilli’de yer alan Kont Ostrorog Yalısı’na sahip.

Demet Sabancı Çetindoğan: Zarif Paşa Mustafa Paşa Yalısı ona ait.

Tansu Çiller: Türkiye Cumhuriyeti’nin eski başbakanlarından Tansu Çiller, Rasim Ferit Talay Yalısı’nın sahibi. 

Boğazdaki yalıların isimleri

Kadri Paşa Yalısı
Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı 
Nuri Paşa Yalısı
Ali Mazhar Bey Yalısı 
Ferruh Efendi Yalısı 
Saffet Paşa Yalısı
Kadri Paşa Yalısı
Raşat Yılmaz Yalısı
Rıza Bey Yalısı
Köseleciler ve Manastırlı İsmail Hakkı Bey Yalısı
Komodor Remzi Bey Yalısı
Amcazade Yalısı Divanhanesi
Çürüksulu Yalısı
Baştımar Yalısı ve Arapzadeler Yalısı 
Heykeltraş İhsan Bey Yalısı
Kamil Paşa Yalısı
Halil Haşim Bey Yalısı
Fethi Ahmet Paşa Yalısı
Madam Agevni Yalısı
Hasip Paşa Yalısı
Mabeynci Faik Bey Yalısı 
Hamit Paşa Yalısı
Raife Hanım (Poroy) Yalısı 
Debreli İsmail Paşa Yalısı
Hüseyin Kazım Kadri Yalısı
Sadullah Paşa Yalısı 
Server Bey Yalısı 
Noyel Eram Yalısı 
Baha Bey Yalısı 
Muazzez Hanım Yalısı
İffet Hanım Yalısı
Mahmut Nedim Paşa Yalısı 
Suna-İnan Kıraç Yalısı
Kadın Efendi Yalıları
Abdülgaffar Bey Yalısı
Mahmut Nedim Paşa Yalısı
Necmettin Efendi Yalısı
Nazif Paşa Yalısı 
Edip Efendi Yalısı
Kıbrıslı Yalısı
Recaizade Ekrem Bey Yalısı
Ali Paşa YAlısı
Zarif Mustafa Paşa Yalısı
Kont Ostrorog ve Hadi Bey Yalısı 
Abud Efendi Yalısı
Komodor Remzi Bey Yalısı 
Rıza Bey Yalısı 
Prenses Rukiye Yalısı 
Kadri Paşa Yalısı 
Ethem Pertev Bey Yalısı 
Hacı Ahmet Bey Yalısı 
Faik Bey Yalısı 
Şehzade Burhanettin Efendi Yalısı 
Sait Halim Paşa Yalısı 
Azaryan Yalısı 
Ferik Ahmet Arif Paşa Yalısı 
Ali Rıza Paşa Yalısı