İnşaat harcamaları 9 ayda yüzde 15 arttı

Yapı-Endüstri Merkezi tarafından hazırlanan 'Türk Yapı Sektörü Raporu 2014' ile birlikte sektöre ilişkin rakamlar netleşmeye başladı. Buna göre 2014 yılı genelinde inşaat sektöründeki büyümenin yüzde 3.0 düzeyinde yaşanması beklenirken, bu büyüme oranının 2015 senesinde 3.5-4 düzeyine ulaşabileceği öngörülüyor.

İnşaat harcamalarında yüzde 15.8'lik artış
2014'ün ilk 9 ayında inşaat harcamaları yüzde 15,8 artarak 122,2 milyar TL oldu. Bu dönemde kamu inşaat harcamaları yüzde 11,6 büyürken, özel sektör inşaat harcamaları ise yüzde 18,7 büyüdü. İnşaat sektörü ekonomide ve sektördeki büyüme hızında yaşanan yavaşlamaya 2014 yılı ilk dokuz ayı sonunda inşaat sektöründe istihdam 1,96 milyon ile geçen yılın aynı döneminin 87 bin kişi üzerinde gerçekleşti. Sektör Türkiye için oldukça önemli bir istihdam kaynağı olarak ekonomiyi desteklemeyi sürdürüyor.

Yeni konut ruhsatlarında yüzde 39.2'lik artış
Fiili inşaat işlerindeki yavaşlamaya karşın yılın ilk dokuz ayında arısında yeni projelere başlama iştahı sürüyor. Nitekim 2014 yılının ilk dokuz ayında alınan yeni konut yapı ruhsatları metre kare olarak yüzde 39,2 artarak 128,9 milyon metre kareye ulaştı. Konut dışı binalar için alınan yapı ruhsatları ise metre kare bazında yüzde 39,1 artarak 44,1 milyon metre kare olarak gerçekleşti. Otel, ofis, ticaret binaları (AVM vb) ile sanayi-depo binaların tamamında alınan yapı ruhsatlarını önemli ölçüde arttı.

2014 yılının ilk on ayında konut satışları geçen yılın ilk on ayına göre ise yüzde 1,3 azalarak 926.932 adet olarak gerçekleşti. Yılın ilk on ayında toplam konut satışları yüzde 1,3 gerilerken birinci el konut satışları ilk on ay içinde ilk kez yüzde 1,2 artışa geçerek 427.582 adet oldu. Birinci el konut satışlarının artışa geçmesi inşaat sektörü için ümit verici olarak nitelendi. İkinci el konut satışları ise ilk on ay içinde geçen yılın ilk on ayına göre yüzde 3,2 oranında gerileyerek 499.350 adet oldu. Konut satışlarındaki gerileme sadece ikinci el konut satışlarından kaynaklandı. Rapordu, birinci el konut satışlarındaki toparlanmanın yeni konut başlangıçları için de özendirici olduğu saptaması yapıldı. Ekonomist Dr. Can Fuat Gürlesel tarafından hazırlandı

Ekonomist Dr. Can Fuat Gürlesel tarafından hazırlanan çalışmaya göre; ekonominin lokomotiflerinden inşaat sektörü 2014 yılı ilk dokuz ayında yüzde 2,9 büyüdü. Geçen yılın aynı döneminde inşaat sektöründe büyüme yüzde 7,3 olmuştu. Ekonomide uygulanan politikalar ile inşaat sektöründeki büyüme de yavaşlarken, 2014 yılının genelinde inşaat sektörünün yüzde 3,0 seviyelerinde büyüyeceği tahmin ediliyor. Yılın ilk dokuz ayında inşaat harcamaları yüzde 15,8 artarak 122,2 milyar TL oldu. Geçen yılın tamamında yüzde 29,9 genişleyen kamu inşaat harcamaları 2014 yılı ilk dokuz ayında yüzde 11,6 büyüyerek 49,9 milyar TL olarak gerçekleşti. Özel sektör inşaat harcamaları ise 2014 yılı ilk dokuz ayında yüzde 18,7 büyüdü. Özel sektör inşaat harcamalarının büyümesi kademeli olarak artıyor.

Rapora göre, sektörde yaşanan büyümeye karşın istihdamdaki artış devam ediyor. İnşaat sektörü ekonomide ve sektördeki büyüme hızında yaşanan yavaşlamaya rağmen istihdamını arttırmayı sürdürüyor. 2014 yılı ilk dokuz ayı sonunda inşaat sektöründe istihdam 1,96 milyon ile geçen yılın aynı döneminin 87 bin kişi üzerinde gerçekleşti. Önemli bir istihdam kaynağı olan sektörde iş güvenliği ihtiyacı ile öne çıkıyor. Gayrimenkul sektöründe büyüme ise ilk dokuz ayda yüzde 2,2 oldu.

Yapı malzemeleri ihracatı yüzde 1,9 artarak 16,1 milyar dolar oldu
Yapı malzemeleri sektörünün inşaat sektöründe yurtiçi ve yurtdışında yaşanan gelişmelerden etkileniyor. Bu itibarla yurtiçinde inşaat sektöründe yavaşlama ve yakın ve komşu ülke pazarlarımızda yaşanılan sıkıntılar malzeme sektörünü etkiledi. Yapı malzemeleri iç pazarı 2014 yılı ilk dokuz ayında geçen yılın aynı dönemine göre 15,7 genişleyerek 85,5 milyar TL'ye ulaştı. Yüzde 9,5 enflasyon ile hesaplandığında reel olarak yüzde 5,6 büyüdü. Yapı malzemeleri sanayi üretimi yılın ilk dokuz ayında yüzde 4,8 büyüdü. Geçen yılın ilk dokuz ayında büyüme yüzde 5,3 olmuştu. Yapı malzemeleri sektörü içinde 2014 yılının dokuz ayında üretimi en çok zayıflayan alt sektörler; soğutma ve havalandırma donanımları, profil demirler, taş ve mermerler, metal inşaat malzemeleri, musluk ve vanalar, hazır beton ve plastik inşaat malzemeleri sektörleri oldu. Sanayi üretimi ilk dokuz ayda en çok artan alt sektörler ise; metalden kapı ve pencere, duvar kağıdı, parke-yer döşemeleri, boyalar, elektrikli aydınlatma ekipmanları ile kireç ve alçı, seramik karolar ve teknik camlar sektörleri oldu.

İnşaat malzemeleri fiyatları 2014 yılının ilk dokuz ayında yüzde 9,4 oranında artmıştır. Geçen yılın ilk dokuz ayında artış yüzde 5,8 tamamında ise yüzde 7,0 olmuştu. Yapı malzemeleri ihracatı yılın ilk dokuz ayında yüzde 1,9 artarak 16,1 milyar dolar oldu. İlk aylarda hızlı başlayan ihracat artışı, sonra önemli ölçüde yavaşladı. Avrupa Birliği pazarındaki durağanlık, yakın ve komşu ülkelerde yaşanan sıkıntılar ve yurt dışı müteahhitlik işlerindeki gerileme nedeniyle ihracat artışı yavaşladı. İhracattaki artış için AB pazarında toparlanma ile yakın ve komşu ülke pazarlarında siyasi risklerin ve sıkıntıların azalması gerektiği belirtiliyor. Mevcut küresel koşullar içinde yeni pazarlar edinmek giderek zorlaşıyor.

Yapı malzemeleri cari fazla vermeye devam ediyor
Yapı malzemeleri sektöründe Türkiye'nin pazarlarını Avrupa Birliği ülkeleri ABD, Rusya, Orta Asya ülkeleri, Ortadoğu ve Körfez ülkeleri, Kuzey Afrika ülkeleri ile Balkan ülkeleri oluşturmaya devam ederken, Türkiye'nin yapı malzemesi ihraç ettiği ilk 20 ülke değişmedi. Mevcut pazarlarımız içinde Mısır, İran, ABD, İngiltere, Romanya, Türkmenistan, Gürcistan, Almanya ve İsrail pazarlarına hızlı ihracat artışları olduğu görülüyor. Buna karşın Libya, Rusya, Irak, S. Arabistan, Cezayir, Azerbaycan ve Fransa pazarlarında önemli gerilemeler yaşanıyor.

Yapı malzemeleri ihracatının arttığı ülkeler içinde İngiltere ve Almanya AB ülkeleri içinde hızlanan ekonomik büyümeleri ve inşaat sektörleri ile öne çıkıyor. ABD inşaat sektöründeki hızlı büyüme de ihracatımızın artışını destekliyor. Gürcistan, Romanya ve Bulgaristan yakın pazarlar olarak gelişme gösterirken, Mısır'da ekonomik toparlanma ve altyapı yatırımlarındaki genişleme ile ihracatımız artıyor. İsrail'de de inşaat sektörü canlı seyrediyor. Türkmenistan ve BAE ise büyük projeler ve müteahhitlik hizmetleri ile ihracatımızın hızlı arttığı iki Pazar olarak öne çıkıyor. İran'a ihracat da İran'a yönelik ambargonun esnetilmesi ve ekonomideki toparlanma ile önemli ölçüde artıyor.

Yapı malzemeleri ithalatı ise yılın ilk dokuz ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,1 gerileyerek 7,0 milyar dolara düştü. İnşaat sektöründeki yavaşlama ve döviz kurlarındaki artış ithalatta gerilemeye yol açtı. İthalatın yurtiçi malzeme tedariki ile ikame edildiği görülüyor.

Yurtdışı müteahhitlik Katar, Rusya ve Cezayir'de arttı
Yurtdışı Müteahhitlik hizmetleri inşaat sektörünün en kuvvetli alanlarından birini oluşturmaktadır. 2014 yılının ilk on ayında alınan proje sayısı geçen yılın ilk on ayına göre azalarak 187 adet oldu, üstlenilen işlerin tutarı da yüzde 26,8 gerileyerek 15,18 milyar dolara indi. 2014 yılında Türkmenistan, Kazakistan, Azerbaycan, Irak, S. Arabistan, Angola ve Kuveyt pazarlarında daha düşük tutarlı işler alındı. Katar, Rusya ve Cezayir'de alınan işlerde ise artış oldu. Müteahhitlik hizmetlerinde yoğunlaştığımız pazarlar büyük ölçüde enerji ihracatçısı ülkelerdir. Petrol fiyatlarındaki önemli gerileme nedeniyle 2015 yılında özellikle enerji ihraç eden bu ülkelerde işlerde yavaşlama beklentisi bulunuyor.

Yabancı ilgisi sürüyor
2014 yılı ilk dokuz ayında yabancıların gayrimenkul alımı yüzde 55 artarak 3,1 milyar dolar oldu. Türkiye'de son dönemlerde inşaat ve inşaat malzemeleri sektörüne talep yönü ile destek olacak bir gelişme mütekabiliyet yasasının çıkarılması ve yabancılara gayrimenkul satışının kolaylaştırılması olmuştu. Düzenlemenin çıkması ardından 2013 yılının tamamında yabancılara satışların toplamı 3,05 milyar dolara ulaşmıştı. 2014 yılının ilk dokuz ayında ise yabancıların gayrimenkul alımı 3,1 milyar dolar olarak gerçekleşti. Geçen yılın ilk dokuz ayına göre satışlar yüzde 55 arttı.

2015'te inşaat ekonominin üzerinde büyüyecek
2015 yılının gerek Dünya gerekse Türkiye ekonomisi için yine zorlu geçeceği öngörülüyor. Hükümetin 2015 yılı ekonomik büyüme hedefi yüzde 4,0 olarak açıklandı. Ancak 2015 yılında ekonomik büyüme yüzde 3,0-3,5 arasında gerçekleşeceği öngörülüyor. Buna bağlı olarak inşaat sektöründe de yüzde 3,5-4,0 arasında bir büyüme olacağı tahmin ediliyor. İhracat pazarlarımızdaki ekonomik ve siyasi sıkıntılar 2015 yılına da sarktığı görülüyor. Buna bağlı olarak 2015 yılında inşaat malzemeleri ihracatı 5-7 arasında arttırarak 23-2,35 milyar dolara ulaşabileceği belirtiliyor. Ekonomik büyüme ve inşaat sektörü büyüme öngörülerimiz gerçekleşirse inşaat malzemeleri iç pazarının da reel olarak yüzde 5,0-6,0 arasında büyüme olacağı, tüm bunlara bağlı olarak inşaat malzemeleri sanayinde 2015 yılında üretim artışı yüzde 5,0-5,5 arasında gerçekleşeceği tahmin ediliyor.