Gelir garantili mega proje cenneti: Türkiye

Türkiye'nin son yıllardaki kalkınma hamlesinin başat sembolleri olarak okunan "mega projeler" çok yakında hizmete açılacak. Ancak hizmet denince akla, geçiş ücretlerinin yüksekliği geliyor.

Özellikle Osman Gazi Köprüsü'nde 15 dolar+KDV'yi bulan geçiş ücretlerine vatandaşlardan tepki gelmiş ve bu haliyle "köprünün kullanılamaz" olduğu dile getirilmişti. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım da, Körfez Geçiş Köprüsü'nden geçiş ücretlerinin yüksek olduğu yönündeki eleştirilere "Parası olmayan Körfez'i dolaşır..." demişti.

Ancak Bakan Yıldırım, çok geçmeden bürokratlarını alternatif ücret uygulamalarına yönelik bir araştırma için görevlendirmiş ve belli günler ve belli saatlerde 35 dolar+KDV olarak belirlenen geçiş ücretlerinin düşürülmesi yolunda bir çalışma yürütülmesini istemişti

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım'ın "Bu bir finansman modelidir" ya da "Bedavaya bir şey yok" gibi söylemlerinin ardından "geçişin ucuzlamasına" yönelik talimatını yorumlayan uzmanlar da, "vatandaşa hizmet" gayesinden ziyade işletmeci konsorsiyuma tanınan "geçiş ve gelir garantisi" yükü üzerinde durulmasını önermişti 

Böylece Türkiye'nin son yıllardaki "mega proje" geliştirme mantığı ve projeyi gerçekleştiren firmalara "gelir ve geçiş garantisi" olarak tanınan sistem  ile bir kez daha karşılaşmış olduk. 

Körfez Köprüsü kullanılmazsa korkusu
Bakan Binali Yıldırım'ın Osman Gazi Köprüsü'nden geçiş ücretlerinin haftanın belli günlerinde düşürülmesine yönelik araştırma talimatı önemlidir. Çünkü işletmeci firmalara Devlet, günde 75 bin aracın geçişini garanti etti. Bunun anlamı şu: Şayet bu sayı ve gelirin altına düşülürse, işletmecilerin zararı bizzat Devlet tarafından karşılanacak.

Kütahya Havalimanı'ndan devlete zarar ivmesi: 214 milyon EURO
Böylelikle karşımıza ikinci bir Kütahya Havalimanı vakası daha çıkmış olacak. İçtaş İnşaat tarafından inşa edilen Kütahya Havalimanı yatırımında da firmaya 850 bin yolcu garantisi sunulmuştu. Ancak yatırımda bu rakamın onda birlik düzeyine bile ulaşılamayınca, 2013 yılında 4.1 milyon Euroluk zarar Devlet tarafından karşılanmıştı. Sayıştay raporlarına göre iki yılda Devet kasasından Zafer Havaalanı'na ödenen ücret yaklaşık 9 milyon Euro'yu buldu. 

Ancak çok daha vahimi, Devletin 2022 yılına dek zararı karşılayacağını taahüt etmesiydi. Uzmanlar bu süre içinde Devlet'in zararının 214 milyon Euro'yu bulabileceğini vurguluyor. 

Yavuz Sultan Selim Köprüsü'ndeki risk
Türkiye'nin bir diğer mega projesi Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nde de benzer bir risk bulunuyor. Otomobillerin 3 dolar, ağır vasıtaların ise 15 dolar karşılığında geçeceği bu mega yatırım için de devlet işletmecilere günlük 135 bin otomobil geçişi garantisi verdiği biliniyor. Bu rakam tutturulursa, işlatmecinin günlük geliri en az 405 bin dolar düzeyinde olacak. 

Ancak bu sağlanamazsa, Devlet, bu zararın kapatılacağı garantisini de vermiş durumda. 

Görünen şu: Bu mega projeleri hayata geçirmeye gücü maddi olarak gücü yetmeyen Devlet, çok daha büyük meblağlara varan bir garanti anlaşmasının altına da imza atmış oluyor.