Geleneksel Safranbolu Evleri ve mimarisi

Türk kent kültürünün günümüzdeki en önemli yapılarından olan Safranbolu Evleri 18. 19. ve 20. yüzyıl başlarında yapılmıştır. İşte Geleneksel Safranbolu Evleri ve mimarisi...

Safranbolu ilçe merkezinde yaklaşık olarak 2 bin gelecekler Türk evi bulunmaktadır. Bunların 800 kadarı yasal koruma altındadır. Safranbolu Evleri, birincisi Şehir olarak bilinen ve kışlık olarak kullanılan, ikincisi ise Bağlar diye bilinen ve yazlık olan kesimden oluşmaktadır. 

Safranbolu Evleri ve mimari özellikleri

Safranbolu Evleri'nin tamamı kendilerine göre daha merkezi konumdaki kamu binalarına, dini yapılarak ve anıt eserlere dönüktür. Hangi evden bakılırsa bakılsın manzara hiç kapanmaz. Şehrin ortasındaki meydana yönelik yollar ve sokaklar tamamen taşla kaplıdır. Taş kaplama tarzı rutubeti en aza indiren, sel sularına karşı dayanıklı ve ağaç köklerinin yeterli su almasına uygun yapıdadır. 

Tarihi Safranbolu Evleri'nin boyutunu ve biçimini belirleyen üç temel unsur vardır. Çok nüfuslu büyük aile yapısı, yağışlı iklim, kültürel ve maddi zenginlik. Evlerin girişinde zemin katta hayat vardır. Bu bölüm taş ile kaplıysa taşlık adını alır. Işık almayı sağlayan gliste bulunur. Zemin katlarda aynı zamanda ahırlar, büyük kazan ocakları ve ambarlar yer alır. 

Üst katlarda ahşap ustalığının en iyi örneklerinin sergilendiği merdivenler ile çıkılır. İkinci katlar diğer katlara göre basıktır. Bu katta yatak odası ve mutfak bulunur. Gündelik yaşam orta katta geçer. Kışın bu katın ısıtılması oldukça kolay olur. 

Üçüncü katlarda ise tavanlar yüksektir. Odalara sekiz kenarlı çokgenden oluşan sofanın daha kısa olan dört çapraz kenarından açılan kapılarla girilir. Odaların giriş kapıları köşelerdedir ve oda ile direkt temsı kesen özel ahşap paravana düzeni yer alıyor. 

Geleneksel Safranbolu Evleri'nde ısınma ise ocaklar ile sağlanır. Ocaktan alınan közler mangala konarak taşınır. Katlar arasında tecrit malzemesi kullanılmış olsa bile ahşap evlerde ısının muhafazası zordur. Evlerde önemli olan mekanın değil insanın ısınmasıdır. Son dönemlerde ise soba kullanılmıştır. Eskiden aydınlatma için gaz yağı lambası kullanılırken son dönemlerde lüks lambalar kullanılmaya başlamıştır.