Beyoğlu imar planları davasında karar verildi

İstanbul'da çok uzun süredir tartışmalara neden olan Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı İmar Planı hakkında İstanbul 10. İdare Mahkemesi kararını verdi. Mahkeme, Gezi Parkı'ndan Roma Bostanları'na uzanan alanlar üzerinde yapılaşma öngören planın, yeşil alanlar üzerinde geriye dönülmez zararlar vereceği ve afet halinde toplanma alanları ilkesine aykırılık teşkil edeceği yönündeki bilirkişi raporundan hareketle, iptaline karar verdi.

Hukuki süreç nasıl işlemişti?

İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından 2011 yılında hazırlanan Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı İmar Planı, Taksim Camii, Galatasaray Katlı Otoparkı, Roma Bostanları Sosyal Tesisleri ve Topçu Kışlası gibi yapılaşmalarla kamuoyunun gündemine gelmiş ve tartışmalara neden olmuştu. Sivil toplum kuruluşları tarafından İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Beyoğlu Belediyesine planın iptaline yönelik olarak açılan davaya ilişkin ilk karar 25 Eylül 2013 tarihinde alınmıştı. İstanbul 10'uncu İdare Mahkemesi'nde görülmekte olan dava, 1/100 Ölçekli Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı Uygulama Planı ve 1/500 Ölçekli Beyoğlu Nazım İmar Planları'nın iptali ile sonuçlanmıştı.  Bununla birlikte karar bir üst mahkemeye daşındı ve Danıştay 6. Dairesi'nin bilirkişi raporunu reddetmesiyle birlikte dava süreci bugüne dek gelmişti

Danıştay kararı yanlış yorumlanırsa

Hukuki süreç içerisindeki en dikkat çekici gelişme Danıştay 6. Dairesi'nin aldığı "yeni bilir kişi heyeti incelemesi" talebinin Beyoğlu Belediyesi ve İStanubl 2 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Kurulu tarafından yanlış anlaşılması oldu. Beyoğlu Belediyesi bozulan  planlar üzerinde uygulamaya girişmiş ve İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıkları Kurulu da aldığı kararla Belediye'ye destek çıkmıştı. Gazeteci Ömer Erbil imzasıyla yayınlanan haberde, Danıştay'ın 10. İdare Mahkemesi kararının yanlış olduğuna hükmetmediği, yalnızca Bilirkişi Heyeti Raporu'nun yeniden yazılmasını istediğine yer verilmişti. 

Bilirkişi raporu ve kararın gerekçesi

Davada yeni bilirkişi heyetinin raporunu tamamlaması ve görüşlerini bildirmesinin ardından İstanbul 10'uncu İdare Mahkemesi yeni kararını da açıkladı. Bilirkişi heyeti, Cihangir Roma Bahçesi, Galatasaray Katlı Otopark, Doğan Apartmanı, Gezi Parkı ve Fındıklı Parkı gibi alanlarda inşası planlanan yapılaşmaların yeşil alanlar üzerinde telafi edilemeyecek düzeyde olumsuz etki yaratacağı görüşünü bildirdi. Bilirkişi heyetinin raporundan hareketle alınan kararda, Beyoğlu gibi yoğun ve sık yapılaşmanın bulunduğu ve açık alan elde etmenin imkansız olduğu yerlerin hassasiyetine işaret edildi. Bu tip alanlarda bulunan mevcut yeşil alanlar içinde yapılması düşünülen yapılaşmaların yeşil alan niteliğini bozacağını ve yeşil alan standartlarını olumsuz yönte etkileyecek bir işlem hüvviyeti taşıyacağını vurgulayan mahkeme kararında."Yapılaşma ve ağaçların mevcut durumu kısmen korunabilse dahi, betonlaşma sonucu olarak yeşil alan statüsü ve park niteliği ortadan kalkacaktır." ifadelerine yer verildi. 

Afet halinde toplanma alanlarının aciliyeti

Diğer taraftan açık yeşil alanları olası bir afet halinde acil toplanma noktası olarak tanımlayan Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin 21/13 maddesinde yer alan ve "imar planlarında afet ve cail durumlarda ihtiyaç duyulabilecek açık alan, yol ve diğer mekansal ihtiyaçlar gözetilir" şeklindeki maddeye de aykırılıkların bulunduğuna dikkat çekildi. Kararda yeşil alanların kısmi bağlamda da olsa yapılaşma ile daratılmasının ya da tamamen kaldırılmasının acil toplanma noktaları üzerinde daralma ve yok olma etkisi yapacağına da dikkat çekilerek: "Mevcut yeşil alanlar üzerindeki her türlü yapılaşma kararı şehircilik ilkeleri ve kamu yararı ile örtüşmemektedir..." ifadesine yer verildi. 

Sivil toplum kuruluşlarından kutlama mesajı

Mahkeme kararı, imar planlarının iptali için çalışmalar yürüten sivil toplum kuruluşlarınca memnuniyetle karşılandı.  Kuruluşlar 23 Temmuz Pazar günü saat 18.00'da Roma Bostanı'nda piknik organizasyonu gerçekleştirme kararı aldı. 

İmar planının tartışmalı projeleri

- Topçu Kışlası: 16 Eylül 2011 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan Kentsel Tasarım Projesi kapsamında yeniden inşa önerisi tartışmalara neden olmuştu.Ocak 2013 tarihinde de Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından alınan ret kararına karşın İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan itirazı değerlendiren Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu, Topçu Kışlasının yapımına onay vermişti. Ancak bu karar İstanbul 6. İdare Mahkemesi tarafından bozuldu ve yürütmeyi durdurma kararı alındı. Alınan kararı Danıştay'a götüren İBB ve ilgili taraflar ise, 6. Daire'nin aldığı "bilirkişi raporu"nun yeniden hazırlanması gerektiği kararı üzerine yeniden harekete geçti. Ancak sivil toplum kuruluşları, Danıştay Kararı'nın Topçu Kışlası'na onay vermek anlamına gelmediğini, yalnızca yeni ve bilimsel ölçütlere uygun yeni bir bilirkişi heyeti raporunun hazırlanması gerektiğine hükmettiğine dikkat çekti. 

- Taksim Camii: İlk kez 1968 yılında gündeme gelen ve 1977 yılında itibaren cami alanı olarak belirlenen Taksim Meydanı'na Cami, bu dönemlerde 1983 yılında Danıştay tarafından alınan bir karar ile hayata geçirilememişti. 2011 yılında Taksim Cami Projesi'ne dayanak teşkil eden 1/1000 ölçekli Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı Uygulama Planı ve Beyoğlu Nazım İmar Planı ile birlikte Taksim Camii, yeniden tartışmaların odağına oturdu. Bu projede de semt dernekleri ve sivil toplum örgütlerinin dav talebi sonrasında İstanbul 10'uncu İdare Mahkemesi, planların iptaline hükmetti. Beyoğlu Belediyesi'nin itirazi ile Danıştay 6. Dairesi 10. İdare Mahkemesi kararını bozarak yeni bir bilirkişi heyeti raporu istedi.

- Roma Bostanı: 2009 yılında arkeolojik park ilan edilen 9 bin metrekarelik alan üzerinde dört tane üç katlı sosyal tesis inşası öngören Beyoğlu Koruma Amaçlı İmar Planları da diğer iki projeye benzer bir hukuki süreci atlattı. Plan, 2014 yılında semt dernekleri tarafından açılan dava sonucunda reddedilmişti. 2015 yılında Danıştay 6. Dairesi'nin mahkeme kararı bozması üzerine yeniden hukuki sürecin başladığı bölgeye ilişkin yeni bir rapor hazırlandı. Sivil toplum kuruluşları Koruma Amaçlı İmar Planı'nın, yapılaşma dışı alanların tümünü tehdit altına alan bir yön barındırdığına dikkat çekti.