Bakan Bayraktar’dan 'Kentsel Dönüşüm'ün detayları

17 Mayıs 2012

Kentsel Dönüşüm Yasası’yla  gecekondu sahibine  konut verilene kadar evi yıkılmayacak. Riskli yapıların boşaltılması için verilen 30 günlük süre  60 güne çıkarıldı. Binasını yıktırmayan vatandaşlar için Cumhuriyet Başsavcılığı’nda suç duyurusunda bulunulabilecek.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Van depreminin ardından, "İktidarı kaybetme pahasına yıkacağız" diyerek büyük bir önem gösterdiği  Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Tasarısı Meclis Genel Kurulu'nda yasalaştı. Yasaya göre gecekonducuya konut verilene kadar evi yıkılmayacak. Riskli yapıların yıktırılması için hak sahiplerine verilen süre  30 günden 60 güne çıkarıldı. Binasını yıktırmayan için Cumhuriyet Başsavcılığı’na  suç duyurusunda bulunulabilecek.  Askeri yasak bölgeler, Hazine'nin özel mülkiyetinde bulunan riskli alanlarda ve rezerv yapı alanlarındaki taşınmazlardan; kamu idarelerine tahsisli olanlar Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'na (TOKİ) ve belediyeye bedelsiz devredilebilecek. Riskli yapıların yıktırılmasında hak sahipleriyle   anlaşma yoluna gidilecek. Anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine kira yardımı yapılabilecek. Riskli bulunan yapıların hak sahiplerine, bu yapıların yıktırılması için 60 günden az olmamak üzere süre verilecek.

Tasarının meclis genel kurulunda yasalaşmasının ardından Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, yasanın detayları hakkında bilgi verdi.
“Türkiye’de Konut stokunun 20 milyona yaklaştığını bunlarında yüzde 40'a yakının elden geçmesi gerekiyor. Bunlara köy, kasaba ve şehirlerin tamamı dahil. Bunu periyotlara bölerek, 2 yıllık, 5, 10,15, 20 yıllık zaman dilimlerine planlayarak yapmak gerekiyor, çünkü çok büyük bir maliyeti var. Bunu mutlaka yapacağız. Bu benim bakanlığımın ana kaidesi, ana kulvarı. Bu konuda biz çok ciddiyiz ve bir o kadar da heyecanlıyız. Bir saniye bile vakit geçirmeyeceğiz”

‘Kentsel Dönüşüm’de yıkımlar nasıl olacak?
Yıkımların nasıl olacağıyla ilgili bilgi veren Erdoğan Bayraktar, şunları söyledi:
“Anlaşma ile tahliye edilen, yıktırılan veya kamulaştırılan yapıların hak sahiplerinin, hak sahibi  olmasalar bile bu yapılarda kiracı veya sınırlı aynî hak sahibi olanlar da hak sahibi olabilecek. Bunlara proje süresince kira yardımı yapılarak veyahut geçici konut, işyeri temin edilerek mağdur olmaları engellenecek. Projeler çerçevesinde yapılacak işlere (Parsellerin tevhit edilmesine, münferit veya birleştirilerek veya imar adası bazında uygulama yapılmasına, yeniden bina yaptırılmasına, payların satışına, kat karşılığı veya hâsılat paylaşımı ve diğer usuller ile yeniden değerlendirilmesine) hak sahipleri  tarafından karar verilecek. Kararlar üçte ikilik  çoğunluk ile alınacak. Projelerde üçte iki çoğunluğun kararı uyarınca uygulama yapılabilecek. Tüm hissedarların kararının alınmasına gerek kalmayacak, projeler gecikmeyecek. Çoğunluk kararına katılmayanlar da mağdur edilmeyecek, taşınmazları gerçek değeri üzerinden satın alınacak”
“Biz yıktıktan sonra vatandaşın yerini devlet olarak yapmak niyetinde değiliz” diyen Bayraktar, “Kendisi yapacak. Kendisi satmak mı istiyor, satsın. Yapmak mı istiyor yapsın. Kat karşılığı mı vermek istiyorsa versin. Her türlü tasarruf hakkı oradaki parsel sahiplerinin. Burada ikinci önemli husus: binada hissedarların tamamının muvafakatini aramıyoruz. Burada nitelikli çoğunluk yani üçte iki çoğunluk karar verdiği zaman diğer üçte bire diyoruz ki sizde bu karara uymak zorunda” dedi.

“İtiraz eden vatandaş ikna edilecek”
Bayraktar, “Buradaki toplumun menfaati, çoğunluğun menfaati ne ise sen de uyacaksın ama senin mülkiyetine biz dokunmuyoruz. Bu arkadaşlar değerlendirsinler senin yerini, yapsınlar, satsınlar sen de paranı al. Ama yok ona da katılmıyorsa o kabul etmeyen kişinin hissesinin SPK'ya kayıtlı ekspertiz tarafından değerini tespit edeceğiz ve açık artırma ile anlaşma sağlayan diğer hissedarlara açık artırmaya satışa çıkaracağız” diye konuştu.
Eğer üçte ikilik çoğunluk, bu üçte biri almazsa veya alamazsa o zaman biz devlet olarak, onun ekspertiz değeri üzerinden parasını yatırıp, resen hazine adına tescil edileceğiz diyen Bayraktar şunları söyledi:
“Üçte iki çoğunluğun yapmış olduğu anlaşmaya uyacağız. Diyeceğiz ki 'biz aldık ama sahibi sizsiniz. Bizim yerimizi de satın, bizim yerimizi de yapın, bizim yerimize değerlendirin, biz de paramızı alalım diyeceğiz' ve orada razı olmayan vatandaşın parasını da vereceğiz tabi”

Kentsel Dönüşümde belediyelerin katkısı ne olacak?
Dev kentsel dönüşüm projesinde belediyelerle hareket edilecek. Yasayla  belediyelere her türlü ödenek aktarımı, teknik ve mali destek sağlanacak. Yasayla, mahalli idareler, Bakanlık öncülüğünde dönüşümde söz sahibi olacak. Olası depremde çok büyük can ve mal kaybına yol açacağı kesin olan riskli alanlar ve yeni rezerv alanların belirlenmesinde mahalli idarelerin görüşleri alınacak. Mahalli idareler, dönüşüm yapılacak alanların belirlenmesinde de Bakanlığa görüşlerini bildirecek. Riskli alanlarda ve rezerv yapı alanlarında, Hazine'nin özel mülkiyetindeki taşınmazlardan kamu idareleri mülkiyetinde veya tahsisli olanlar, bakanlıkça belediyelere devredilebilecek. Yasayla, yeni kentsel dönüşümün oluşumu aşamasında anlaşma sağlanamayan  üzerinden satın alınarak tapuda Hazine adına res’en tescil edilecek. Bu durumda, paydaşların kararıyla yapılan anlaşma çerçevesinde değerlendirilmek üzere mahalli idareye devredilebilecek
Dönüştürmeye tabi tutulan taşınmazların üzerindeki köhnemiş yapılar da dahil olmak üzere muhdesatıyla birlikte değer tespiti işlemleri ve dönüşümle ortaya çıkacak taşınmazların değerlemeleri, mahalli idarelerce yapılacak Şehircilik anlamında yeni kentsel tasarımların oluşturulmasında gerekli cins değişikliği, tevhit ve ifraz işlemlerini mahalli idarelerin resen yapabileceğini veya yaptırabilecek. Kentsel dönüşümde belediyelerle omuz omuza çalışacağız. Bakanlık koordinasyonunda belediyelere idari yetkiler verilerek tüm iş ve işlemlerin yürütülecek. Belediyelere her türlü ödenek aktarımı, teknik ve mali desteğin sağlanacak. Belediye meclislerinin salt çoğunluk ile alacağı kararla, masrafların tamamı veya bir kısmı belediye bütçesinden karşılanmak kaydıyla, kentin uygun görülen alanlarında bina cephelerinde değişiklik, yenileme, özel aydınlatma ve çevre tanzimi çalışmaları yapılabilecek. Cephe değişikliği yapılacak binalarda telif hakkı sahibine, talep etmesi halinde telif hakkı ödenecek.

Kentsel dönüşümün maliyeti nasıl karşılanacak
7 milyon konuttan her birinin ortalama 100 bin liraya mal olsa 700 milyar liralık hacim edeceğini söyleyen Bayraktar, “Kentsel dönüşümde en büyük parasal kaynağın 2B arazileri. 2B'nin yüzde 90 parsının kentsel dönüşüme harcanacak.  İstanbul'da, Antalya'da, Muğla'da, ülkenin çeşitli yerlerinde statik duran, stabil duran arsalar var, araziler var. Bunlar ne olacak? Ekonomiye girecek servis edilecek, bunlar sahiplenecek. Bunları kullananlar tapun sahibi olacak. Bir miktar devlete para ödeyecek. Devlet buradan çok ciddi şekilde kasasına, hazinesine para alacak” dedi.

“Afet Yasası ile rant kelimesini yan yana getirmek kefen soyuculuktur”
Bu yasayı kullanarak rant düşüncesini devlet kadrolarında, siyasi kadrolarda olsun, bunları yan yana koymak büyük haksızlıktır, bunu düşünmek kefen soyuculuktur” diyen Bayraktar,  şunları söyledi:
“Devlet bunu yapmaz, bunu yaparsa irtikaptır, suçtur. Böyle bir şey olmaz. Bunu söyleyenlere 'Hadi sen de oradan' demek lazım. Çünkü Türkiye gelişiyor, Türkiye kalkmıyor. Çok şerefli bir kalkınması var. Türkiye'nin dünyaya verdiği büyük ve mutlu bir fotoğraf var. Böyle meselelere takılmaz bizim işimiz değil. Dünyada nereye giderseniz gidin Türkiye'den geldim denildiğinde şöyle bir bakıyorlar. Şimdi bizim başımız dik, alnımız açık. Dünyada konuşuluyoruz. Çocuklarımız için daha iyi olan için mücadele veriyoruz. İlk hedef 2023'tür. Bu bakımdan şehirleri geliştirmek zorundayız, şehirleri düzenlemek durumundayız, şehirleri kaçak ve salaş yapılardan arındırmak durumundayız. Nasıl Japonya'da deprem olduğunda çocuklar eğlenmeye devam ediyor, Türkiye'nin de o seviyeye gelmesi gerekir. Bunun için mücadele veriyoruz, vereceğiz. Gece gündüz çalışıyoruz, çalışacağız. Yüzde 2, 3 siyasi ya da başka mülahazalarla söylenen bu sözler haksızlıktır. Bunları tekrarlamak istemiyorum. Devlet buradan aldığı parayla öbür tarafta fakire fukaraya daire yaptı. Onun dışında bir müteahhide bir kesime hiç kimseye rant sağlamadık. Bizim burada koruyacağımız kollayacağımız fakir fukaradır. Ufak sanatkarın iş yeri varsa deprem kuşağıysa o iş yerlerine ya iş yeri yapacağız ya kredi vereceğiz bir yerde fakir fukara varsa orda oturuyorsa kiracı olsa bile onu nasıl kollarız ona bakacağız. Bir yerde fakir fukara oturuyorsa orda tabu sahibi değilse bile onu biz nasıl ikamet ettireceğiz ona bakacağız

Kentsel dönüşümde ortaya çıkan molozlar ne olacak?
"Sıfır atık" parolasıyla yola çıktıklarını söyleyen Erdoğan Bayraktar, ”Yıkılan binalardan elde edilen betonu daha çok dolgu malzemesi olarak kullanacak. Yıkım teknolojisi çok ciddi gelişti. Yıkılan binalardan ne malzeme kullanabiliyorsak, kullanacağız. Elde edilen betonu daha çok dolgu malzemesi olarak kullanacak. Ortaya çıkacak ahşap, alüminyum ve PVC yapımlı kapı ve pencereler, demir ve çelik malzemeler, bakır kablolar, tesisat malzemeleri, kiremit ve ahşap malzemeleri yerinde kolayca ayrıştırıp yapı sektörüne kazandırılacak. Geri kalan molozları ise özel kurulan  geri dönüşüm tesislerinde işleyip düşük kaliteli beton ve çimento haline getirilecek” şeklinde konuştu.