Varlık Fonu Nedir? A'dan Z'ye 5 soruda Varlık Fonu

Türkiye Varlık Fonu, kamu kurum ve kuruluş hisselerinin ve kamu arazi devirleriyle ülke gündemine oturdu. Fona yönelik eleştirilerin merkezinde ise "denetlenebilirlik" sorunu bulunuyor. Maliye Bakanı Ağbal, bugün kurumun "Bakanlar Kurulu" kararıyla denetleneceğini açıklasa da uzmanlar "sağlıklı yönetim" koşulu gerçekleşmediği takdirde "bütçe açığına" vesile olacak devirlerin sorun yaratacağı kanaatinde. Türkiye Varlık Fonu hakkında kritik soruları sizler için derledik:

Soru 1. Türkiye Varlık Fonu Nedir?

Türkiye Varlık Fonu,  Başbakanlığa bağlı bir kurum olarak hizmet veriyor. Kurum, kamuya ait varlıkları değerlendirerek, piyasaya katkı sunacak değerler yaratmayı amaçlayacak. Dış kaynak temini ya da büyük ölçekli yatırımlara iştirak sağlamayı hedefleyen fon, mega projelerde kamunun pazarlık gücünü artıracak bir hamle olarak da değer taşıyor. Fon sayesinde, Yavuz Sultan Selim ve Körfez Köprüsü gibi projelerde imzalanan ve Hazine'ye önemli oranda yük sunan anlaşmalarda kamunun elinin güçlendirilmesi hedefleniyor.

Soru 2: Türkiye Varlık Fonu'nun Yönetim Kurulu kimlerden oluşuyor?

Türkiye Varlık Fonu Yönetimi A.Ş. Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanlığı'na Özelleştirme İdaresi Başkanı Mehmet Bostan atandı. Yönetim Kurulu ise Akademisyen ve ekonomist Kerem Alkim, Cumhurbaşkanı Danışmanı Yiğit Bulut ile Himmet Karadağ ve Oral Erdoğan'dan oluşuyor. 

Soru 3: Fona aktarılan değerler hangi oranda?

Türkiye Varlık Fonu'na çok önemli kamu kurum ve kuruluşlarının değerleri aktarıldı. BOTAŞ, TPAO, PTT, Borsa İstanbul yanında Ziraat Bankası ve Türksat'ın Hazine'ye ait hisselerinin tamamı Fon'a aktarıldı. Daha küçük hazine hissesine sahip Türk Telekom'un ilgili bölümlerinin de dev gerçekleşti. Son günlerde tartışma yaratan devirler ise THY ve Halkbank oldu. Türk Havayolları ve Halkbank'ın özelleştirme kapsam ve programına alınmış hisseleri de Türkiye Varlık Fonu'na devredildi. THY'nin ilgili hissesi yüzde 49.12, Halkbank'ın ilgili hissesi ise yüzde 51.11 oranında. Diğer taraftan Antalya, İstanbul ve İzmir gibi önemli turizm merkezlerinde yer alan ve toplam genişliği 2.3 milyon metrekareyi bulan turizm arazileri de fona aktarıldı.

Varlık fonu başkanı kim oldu? Detaylar için 'Türkiye Varlık Fonu Yönetim Kurulu Başkanı Kim Oldu?' konulu haberimizi inceleyebilirsiniz.

Soru 4: Türkiye Varlık Fonu nasıl işleyecek?

Türkiye Varlık Fonu, piyasada faaliyet gösteren şirketler gibi, kâr maksimizasyonu hedefiyle organize olacak. Fon bünyesindeki şirket ve bağlı kuruluşlar, 3 yıllık stratejik yatırım planı çerçevesinde örgütlenecek. Yönetim Kurulu tarafından hazırlanacak olan bu plan Bakanlar Kurulu'nun onayından geçecek. Bu bağlamda serbest piyasa kurallarına uygun alım satım işlemleri, yabancı yatırım araçlarının değerlendirilmesi, gayrimenkul sertifikaları ve kıymetli maden ve emtialar üzerinden ticari faaliyetler yürütecek. Fon, bu doğrultuda yerli ve yabancı ortaklıklar kurabilme yetkisine sahip olacak. Ulusal yatırımların yanı sıra uluslararası yatırımlara iştirak edecek olan kurumun gelirleri ise şirket sermayesinden doğan gelirlerden oluşacak.  

Soru 5: Varlık Fonları'nın dünyadaki uygulamalarının Türkiye'dekinden farkları nedir?

Varlık Fonu uygulaması, halen dünyanın 40'tan fazla ülkesinde değerlendiriliyor. Uzmanlar 80'e yakın varlık fonunun toplam büyüklüğünün 7.4 trilyon dolar gibi dev bir düzeye ulaştığı bilgisini veriyor. Dünyadaki uygulamalara yakından bakıldığında, bunların "varlıkların" değerlendirilmesi ve büyütülmesi üzerine kurulduğu görülüyor. Uzmanların Türkiye'deki uygulamaya yönelik eleştirileri ise, "varlık" olarak kabul edilebilecek bir değerin bulunmamasından kaynaklanıyor. Dünyadaki benzer örneklerin "petrol" vb fazla değerlerin aktarımı ve değerlendirmesinden doğduğu görülürken, Türkiye'deki uygulama "zaten bütçeye katkı sunan değerlerin" fona aktarımından oluşuyor. Bu ise zaten açık veren bütçenin "daha da büyük bir açığa sürükleneceği" kestiriminin yapılmasına neden oluyor. Türkiye ekonomisini yakından değerlendiren uzmanlar, daha önceki dönemlerde de uygulanan Varlık Fonu uygulamasının, ciddi bütçe açıklarına yol açması nedeniye uzun soluklu bir tasfiye sürecine maruz kaldığına dikkat çekiyor.